W związku ze zbliżającym się okresem sezonowego nasilenia występowania ognisk ASF w Polsce (czerwiec-październik) przypominamy o konieczności przestrzegania obowiązujących zasad bioasekuracji, które m. in. stanowią podstawę do ubiegania się o odszkodowanie za zlikwidowane zakażone stado. Poniżej przedstawiamy artykuł autorstwa Jakuba Matysiaka pracownika Turcza Kancelaria Radców Prawnych.

Odszkodowanie za ubój trzody chlewnej w związku ze zwalczaniem Afrykańskiego Pomoru Świń (ASF)

W związku z coraz częściej pojawiającymi się przypadkami występowania ognisk choroby zakaźnej szerzej znanej jako Afrykański Pomór Świń, w poniższym zostanie opisana możliwość ubiegania się przez właścicieli zwierząt o wypłatę odszkodowania za ubój zwierząt.

W świetle obowiązujących regulacji prawnych, zwierzęta znajdujące się na obszarach objętych zagrożeniem wystąpienia ww. choroby, na mocy decyzji właściwych organów inspekcji weterynaryjnej mogą zostać poddane przymusowemu ubojowi oraz utylizacji. Wydanie takiej decyzji może w konsekwencji skutkować poniesieniem dolegliwych strat finansowych dla właścicieli danych zwierząt, w tym również dla producentów trzody chlewnej.  

Jednakże przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie życia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych przewidują możliwość przyznania właścicielom zutylizowanych zwierząt odszkodowania od Skarbu Państwa.

Zgodnie z art. 49 ust. 2 i 3 przytoczonej powyżej ustawy, ewentualne odszkodowanie przysługuje w wysokości wartości rynkowej zwierząt, przy czym wartość rynkową zwierzęcia określa się na podstawie średniej z 3 kwot oszacowania przyjętych przez powiatowego lekarza weterynarii oraz 2 rzeczoznawców wyznaczonych przez tego lekarza.

Co bardzo istotne, warunkiem otrzymania odszkodowania jest konieczność stosowania i przestrzegania przez właścicieli zwierząt obowiązków oraz zakazów przewidzianych w przywołanej wyżej ustawie oraz w przepisach ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.

Do najważniejszych obowiązków i zakazów możemy m.in. zaliczyć:

• Obowiązek informowania organów weterynaryjnych o możliwości wystąpienia choroby zakaźnej
• Obowiązek przestrzegania zakazu wykonywania szczepień przeciwko chorobom zakaźnym zwierząt, wymienionym w załączniku numer 4 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie życia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych, w tym m.in. szczepień przeciwko pryszczycy czy przeciwko Afrykańskiemu Pomorowi Świń
• Obowiązek stosowania się do decyzji wydawanych przez powiatowego lekarza weterynarii, wydawanych w celu zwalczaniu chorób zakaźnych wśród zwierząt oraz obowiązek stosowania się do rozporządzeń wydawanych przez wojewodę oraz ministra właściwego do spraw rolnictwa, wydawanych w przypadku wystąpienia przypadków choroby zakaźnej lub bezpośredniego zagrożenia jej wystąpienia
• Obowiązek zgłaszania kierownikowi biura ARMiR informacji o zwiększeniu lub zmniejszeniu liczebności stada świń w terminie 24 godzin
• Obowiązek dokonania co najmniej raz do roku spisu zwierząt przebywających w siedzibie stada
• Zakaz wprowadzania zwierząt nieoznakowanych do gospodarstwa rolnego
• Zakaz wprowadzania zwierząt co do których właściciel stada miał wiedzę, że są chore, zakażone lub podejrzane o zakażenie lub chorobę

Wymienione powyżej przykłady stanowią jedynie część obowiązków które musi spełniać właściciel zwierząt w celu otrzymania odszkodowania za przymusowy ubój i utylizację zwierząt. Szczegółowe obowiązki zostały wymienione w art. 42 ust. 1 pkt 1, art. 43 ust. 1, art. 44 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 46 ust. 3, art. 47 ust. 1, art. 49 ust. 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych oraz w przepisach ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.

Decyzja o przyznaniu odszkodowania wydawana jest przez powiatowego lekarza weterynarii. Decyzja ta jest ostateczna, co oznacza, że nie przysługuje od niej odwołanie do organu wyższej instancji w trybie postępowania administracyjnego. Jednakże osoba niezadowolona z wydanej przez powiatowego lekarza weterynarii decyzji, np. w sytuacji w której lekarz weterynarii odmówił przyznania odszkodowania lub przyznał odszkodowanie w wysokości niższej niż oczekiwana, może w terminie miesiąca od otrzymania takiej decyzji wnieść do sądu powództwo cywilne o zapłatę.

Jak wynika z powyższego, otrzymanie stosownego odszkodowania obarczone jest obowiązkiem spełnienia szeregu obowiązków nałożonych przez przepisy ww. ustaw. Z ogólnodostępnych informacji wynika, iż znaczna część podmiotów ubiegających się o stosowanie odszkodowania, uzyskała decyzję odmowną z uwagi na brak przestrzegania ww. obowiązków.

Podsumowując zatem należy podkreślić, iż w związku z ryzkiem nieotrzymania odszkodowania za przymusowy ubój i utylizację zwierząt osoby będące właścicielami zwierząt hodowlanych powinny szczegółowo zapoznać się z przepisami przywołanych powyżej ustaw.

autor: Jakub Matysiak pracownik Turcza Kancelaria Radców Prawnych.